1) การประมวลผลข้อมูล
การประมวลผลข้อมูล (Data Processing) คือ กระบวนการจัดการกับข้อมูลดิบที่เก็บรวบรวมมา ให้อยู่ในรูปแบบที่มีความหมายและสามารถนำไปใช้ตัดสินใจได้ การประมวลผลข้อมูลช่วยให้เราเห็นภาพรวม เข้าใจแนวโน้ม และเลือกทางเลือกที่เหมาะสมมากขึ้น เช่น การคำนวณคะแนนเฉลี่ย การจัดอันดับผลการเรียน หรือการสร้างกราฟแสดงผลสำรวจ
1.1 การประมวลผลด้วยมือ
คือการที่มนุษย์จัดการข้อมูลเองโดยไม่ใช้เทคโนโลยี เหมาะกับข้อมูลปริมาณน้อยและไม่ซับซ้อน ข้อดีคือเข้าใจง่ายและไม่ต้องใช้เครื่องมือพิเศษ แต่ใช้เวลานานและมีโอกาสผิดพลาดสูง เช่น การบวกคะแนนสอบด้วยเครื่องคิดเอง การนับจำนวนผู้เข้าร่วมกิจกรรมในกระดาษ หรือการจัดเรียงรายชื่อผู้สมัครตามตัวอักษร
1.2 การประมวลผลด้วยเครื่องมือ
คือการใช้เทคโนโลยีหรืออุปกรณ์ช่วยให้จัดการข้อมูลได้เร็ว ถูกต้อง และรองรับข้อมูลจำนวนมาก เหมาะสำหรับงานที่ซับซ้อนหรือต้องการความแม่นยำสูง เช่น ใช้โปรแกรม Excel คำนวณผลสอบ ใช้ Google Sheets ทำกราฟสรุปผล หรือใช้แอปพลิเคชันบันทึกการเข้าชั้นเรียน
2) กระบวนการประมวลผลข้อมูล
กระบวนการประมวลผลข้อมูลคือขั้นตอนที่ข้อมูลดิบถูกเปลี่ยนให้เป็นผลลัพธ์ที่ใช้งานได้ ประกอบด้วย 3 ขั้นตอนหลัก ได้แก่
- ข้อมูลเข้า (Input): การป้อนข้อมูลดิบเข้าสู่ระบบ เช่น คะแนนสอบ แบบสอบถาม หรือบันทึกเวลาเข้าเรียน
- ประมวลผล (Process): การจัดการข้อมูล เช่น หาค่าเฉลี่ย เรียงลำดับ หรือทำแผนภาพสรุป
- ข้อมูลออก (Output): ผลลัพธ์ที่นำไปใช้ได้จริง เช่น ตารางสรุปผล รายงาน หรือกราฟ
เช่น การป้อนคะแนนสอบลงในโปรแกรม Excel (Input) จากนั้นหาค่าเฉลี่ยและเรียงลำดับคะแนน (Process) แล้วได้รายงานผลการเรียนพร้อมกราฟแท่ง (Output)
3) วิธีการประมวลผลข้อมูล
วิธีการประมวลผลข้อมูลคือเทคนิคที่ใช้จัดการข้อมูลให้ได้ผลลัพธ์ที่ต้องการ มีหลายวิธี ได้แก่
- การคำนวณ: ใช้หาผลรวม เฉลี่ย หรือร้อยละ เพื่อเปรียบเทียบและวิเคราะห์ข้อมูล เช่น การหาค่าเฉลี่ยคะแนนนักเรียน การคิดเปอร์เซ็นต์การเข้าเรียน หรือการคำนวณยอดขายในโรงเรียน
- การเรียงลำดับ: ช่วยให้เห็นลำดับหรือความสำคัญของข้อมูล เช่น เรียงนักเรียนจากคะแนนสูงไปต่ำ เรียงวันที่ส่งงานจากเร็วไปช้า หรือเรียงจำนวนครั้งที่เข้าห้องสมุด
- การวิเคราะห์: ตรวจสอบความสัมพันธ์และแนวโน้ม เช่น วิเคราะห์ความเกี่ยวข้องระหว่างการทำการบ้านกับผลการสอบ วิเคราะห์เวลาการใช้อินเทอร์เน็ตกับผลการเรียน หรือวิเคราะห์กิจกรรมที่ทำให้นักเรียนมีส่วนร่วมมากที่สุด
- การสรุป: ทำให้เข้าใจข้อมูลจำนวนมากในรูปแบบสั้น กระชับ เช่น สรุปผลสำรวจความพอใจต่อกิจกรรม สรุปแนวโน้มผลการเรียนทั้งชั้น หรือสรุปจำนวนผู้เข้าร่วมค่าย
- การรายงาน: จัดทำผลลัพธ์ให้อ่านง่ายและเข้าใจทันที เช่น รายงานผลการเรียนเป็นตาราง รายงานผลการเข้าชั้นเรียนเป็นกราฟ หรือรายงานการใช้ห้องสมุดเป็นแผนภาพวงกลม
4) การสร้างทางเลือกในการตัดสินใจ
การสร้างทางเลือกคือการนำผลลัพธ์จากข้อมูลที่ประมวลผลแล้ว มาคิดหาวิธีแก้ปัญหาหรือทางเลือกหลาย ๆ ทางเพื่อเปรียบเทียบ เลือกสิ่งที่ดีที่สุด การมีหลายทางเลือกทำให้การตัดสินใจมีคุณภาพและรอบคอบขึ้น เช่น การเลือกกิจกรรมเสริมให้นักเรียน อาจเลือกได้ทั้งกิจกรรมในห้องสมุด กิจกรรมชมรม หรือกิจกรรมแข่งขันภายนอกโรงเรียน
5) ขั้นตอนในการตัดสินใจ
การตัดสินใจคือกระบวนการเลือกสิ่งที่เหมาะสมที่สุดจากหลายทางเลือก โดยมีขั้นตอนดังนี้
- กำหนดเป้าหมาย
คือการระบุให้ชัดเจนว่าเราต้องการอะไร เพื่อเป็นกรอบในการหาข้อมูลและเปรียบเทียบ เช่น ต้องการเลือกวิธีจัดกิจกรรมที่ใช้งบประมาณไม่เกิน 2,000 บาท - รวบรวมข้อมูล
คือการเก็บรวบรวมข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับทางเลือกที่จะตัดสินใจ เพื่อใช้เป็นพื้นฐานในการเปรียบเทียบ เช่น ราคาค่าเช่าห้องประชุม ค่าอุปกรณ์ที่ต้องใช้ หรือจำนวนผู้เข้าร่วมกิจกรรม - กำหนดทางเลือกที่เป็นไปได้
คือการเสนอแนวทางหลาย ๆ แบบ เพื่อให้มีตัวเลือกเปรียบเทียบ เช่น
- จัดกิจกรรมในห้องเรียน (ค่าใช้จ่าย 0 บาท)
- จัดกิจกรรมในห้องประชุมโรงเรียน (ค่าเช่า 1,500 บาท)
- จัดกิจกรรมที่หอประชุมใหญ่ (ค่าเช่า 3,000 บาท)
- ประเมินทางเลือก
คือการวิเคราะห์ข้อดีข้อเสียของแต่ละทางเลือก โดยใช้การคำนวณช่วย เช่น
- หากเลือกห้องเรียน แม้ไม่มีค่าใช้จ่าย แต่รองรับนักเรียนได้เพียง 40 คน
- หากเลือกห้องประชุม มีค่าใช้จ่าย 1,500 บาท รองรับได้ 80 คน
- หากเลือกหอประชุมใหญ่ มีค่าใช้จ่าย 3,000 บาท รองรับได้ 200 คน
- ตัดสินใจ
คือการเลือกทางเลือกที่เหมาะสมที่สุดตามเป้าหมายที่ตั้งไว้ เช่น เลือกจัดกิจกรรมที่ห้องประชุมโรงเรียน เพราะค่าใช้จ่าย 1,500 บาท อยู่ในงบ และรองรับผู้เข้าร่วมได้เพียงพอ
สรุปภาพรวม
การประมวลผลข้อมูลคือการเปลี่ยนข้อมูลดิบให้เป็นสารสนเทศที่นำไปใช้ตัดสินใจได้ การประมวลผลมีทั้งการทำด้วยมือและใช้เครื่องมือ กระบวนการประกอบด้วยข้อมูลเข้า การประมวลผล และข้อมูลออก วิธีที่ใช้ได้แก่การคำนวณ การเรียงลำดับ การวิเคราะห์ การสรุป และการรายงาน สุดท้ายคือการนำผลที่ได้ไปสร้างทางเลือก เปรียบเทียบ และเลือกสิ่งที่ดีที่สุด เพื่อการตัดสินใจที่มีประสิทธิภาพ